Το ADHD (Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας) είναι ένα αυτοτελές τεστ για ενήλικες. Αυτή η αυτοαξιολόγηση επιτρέπει στους ανθρώπους να αναγνωρίζουν τα συνεχή προβλήματα απροσεξίας, υπερκινητικότητας και παρορμητικής συμπεριφοράς που επηρεάζουν την καθημερινή τους λειτουργία. Το τεστ αποτελείται από 18 ερωτήσεις που προέρχονται από τα κριτήρια του DSM (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών) που αξιολογούν την προσοχή μαζί με την υπερκινητικότητα και την παρορμητικότητα. Το τεστ αποτελείται από 18 διαβαθμισμένες ερωτήσεις που χρησιμοποιούν μια κλίμακα αξιολόγησης που κυμαίνεται από 0 έως 4 και μετρά συχνότητες από "ποτέ" έως "πολύ συχνά".
Η κλίμακα αυτοαναφοράς της ΔΕΠΥ ενηλίκων (ASRS) επιτρέπει στους χρήστες να εντοπίζουν προβλήματα που σχετίζονται με τη ΔΕΠΥ στην καθημερινότητά τους. Τα άτομα με σοβαρά συμπτώματα ΔΕΠΥ συγκεντρώνουν υψηλότερους βαθμούς στο τεστ. Το εργαλείο τους βοηθά στην παρακολούθηση των συμπτωμάτων τους. Το ASRS παρέχει χρήσιμες πληροφορίες, ωστόσο οι ιατρικές εξετάσεις χρησιμεύουν ως απόλυτη αναγκαιότητα τόσο για την ακριβή ανίχνευση της διαταραχής όσο και για τον σχεδιασμό της θεραπείας.
Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα της ΔΕΠΥ στους ενήλικες;
Ακολουθούν τα 4 βασικά συμπτώματα της ΔΕΠΥ στους ενήλικες:
- Συμπτώματα απροσεξίας
- Συμπτώματα υπερκινητικότητας και παρορμητικότητας
- Συναισθηματική απορρύθμιση
- Επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή
Συμπτώματα απροσεξίας
Όταν τα άτομα δυσκολεύονται να εστιάσουν την προσοχή τους, διακόπτονται εύκολα ή χάνουν την αίσθηση των πραγμάτων, αυτό επιβεβαιώνει ότι υπάρχει απροσεξία. Οι νέοι που δυσκολεύονται με την ολοκλήρωση εργασιών σε συνδυασμό με την απώλεια σημαντικών λεπτομερειών και τα μη εστιασμένα συστήματα οργάνωσης είναι τυπικά. Η αδυναμία να ακολουθήσουν οδηγίες και συζητήσεις με άλλους δημιουργεί δυσκολίες στο επαγγελματικό περιβάλλον και στις προσωπικές σχέσεις. Η αδυναμία σωστής διαχείρισης του χρόνου, σε συνδυασμό με τη συχνή απώλεια αντικειμένων, προσδιορίζει κοινά συμπτώματα απροσεξίας. Οι καθημερινές ευθύνες ενός ατόμου διαταράσσονται από αυτά τα συμπτώματα.
Συμπτώματα υπερκινητικότητας και παρορμητικότητας
Τα συμπτώματα της υπερκινητικότητας εμφανίζονται όταν κάποιος αισθάνεται ανήσυχος και στη συνέχεια αρχίζει να μιλάει πάρα πολύ, ενώ παράλληλα δεν μπορεί να παραμείνει σε καθιστή θέση. Τα άτομα που εμφανίζουν παρορμητική συμπεριφορά τείνουν να διακόπτουν τους άλλους, να εκτελούν ενέργειες χωρίς προσεκτική σκέψη και να αντιμετωπίζουν προβλήματα με τις συμπεριφορές των ασθενών. Ένα άτομο που δεν μπορεί να περιμένει τη σειρά του ή αποφασίζει παρορμητικά αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες στη ζωή του. Όταν κάποιος κινείται συνεχώς, βρίσκεται σε αδυναμία να ολοκληρώσει τις εργασίες του. Το μοτίβο των συμπεριφορών καταλήγει σε δυσκολίες που επηρεάζουν τις κοινωνικές σχέσεις και τις επαγγελματικές ρυθμίσεις.
Συναισθηματική απορρύθμιση
Τα συμπτώματα της συναισθηματικής δυσλειτουργίας περιλαμβάνουν τακτικές αλλαγές στη διάθεση, προβλήματα με τον συναισθηματικό έλεγχο και υπερβολική απογοήτευση. Οι έντονες αντιδράσεις σε δευτερεύοντα ζητήματα οδηγούν σε συγκρούσεις μεταξύ των ανθρώπων. Η αδυναμία διαχείρισης του θυμού και του άγχους δημιουργεί προβλήματα στη διατήρηση των σχέσεων. Οι συναισθηματικές αντιδράσεις γίνονται εντελώς συγκλονιστικές, ενώ ο έλεγχος των συναισθημάτων παραμένει δύσκολα εφικτός. Οι εναλλαγές της διάθεσης που εμφανίζονται ξαφνικά επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο αλληλεπιδρά καθημερινά και επηρεάζουν την ευεξία του. Το συνεχιζόμενο άγχος αναπτύσσεται από τέτοια πρότυπα συμπεριφοράς.
Επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή
Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ δημιουργούν δυσκολίες που δημιουργούν προβλήματα στην εργασιακή απόδοση, ενώ επηρεάζουν τις σχέσεις και τα καθημερινά καθήκοντα. Όταν τα άτομα καθυστερούν τις εργασίες τους, ξεχνούν σημαντικά καθήκοντα και αποδιοργανώνουν την εργασία τους, καταλήγουν να χάνουν προθεσμίες, ενώ αφήνουν εργασίες ημιτελείς. Η συμπεριφορά της παρορμητικότητας και η αδυναμία ακρόασης δημιουργούν δυσκολίες στη διατήρηση των κοινωνικών σχέσεων. Οι συναισθηματικοί αγώνες προσθέτουν περαιτέρω προκλήσεις. Οι ασθενείς που πρέπει να χειριστούν τόσο τις επαγγελματικές υποχρεώσεις όσο και τα προσωπικά τους καθήκοντα απαιτούν πρόσθετη προσπάθεια, ενώ οι απαιτήσεις της ζωής αυξάνουν τη δυσκολία.
Οδηγίες βαθμολόγησης
Και οι 18 ερωτήσεις μαζί δημιουργούν τη συνολική βαθμολογία, η οποία κυμαίνεται μεταξύ 0 και 72 μονάδων.
Οι ερωτήσεις της ASRS χρησιμοποιούν μια κλίμακα αξιολόγησης 5 σημείων που αποδίδει αριθμητικούς βαθμούς σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα:
0 = Ποτέ
1 = Σπάνια
2 = Μερικές φορές
3 = Συχνά
4 = Πολύ συχνά
Η ατομική βαθμολογία για κάθε ερώτηση μπορεί να μετρηθεί μέσω της ανάθεσης μιας αριθμητικής τιμής που αντιστοιχεί στην επιλεγμένη απάντηση.
Το Δοκιμασία 18 ερωτήσεων για τη ΔΕΠΥ (Κλίμακα αυτοαναφοράς για τη ΔΕΠΥ ενηλίκων - ASRS v1.1) περιλαμβάνει δύο τμήματα, το καθένα με 9 ερωτήσεις:
Μέρος Α (Βασικά συμπτώματα - Μεγαλύτερη βαρύτητα στη βαθμολόγηση)
- Πόσο συχνά δυσκολεύεστε να συγκεντρωθείτε σε αυτά που σας λένε οι άνθρωποι, ακόμη και όταν σας μιλούν απευθείας;
- Πόσο συχνά εγκαταλείπετε τη θέση σας σε συσκέψεις ή άλλες καταστάσεις στις οποίες αναμένεται να παραμείνετε καθιστοί;
- Πόσο συχνά δυσκολεύεστε να χαλαρώσετε και να ηρεμήσετε όταν έχετε χρόνο για τον εαυτό σας;
- Όταν βρίσκεστε σε μια συζήτηση, πόσο συχνά πιάνετε τον εαυτό σας να ολοκληρώνει τις προτάσεις των συνομιλητών σας πριν προλάβουν να τις ολοκληρώσουν οι ίδιοι;
- Πόσο συχνά αναβάλλετε πράγματα μέχρι την τελευταία στιγμή;
- Πόσο συχνά εξαρτάστε από άλλους για να διατηρήσετε τη ζωή σας σε τάξη και να φροντίσετε τις λεπτομέρειες;
Μέρος Β (Πρόσθετα συμπτώματα - Υποστηρικτικοί δείκτες)
- Πόσο συχνά κάνετε απρόσεκτα λάθη όταν πρέπει να εργαστείτε σε ένα βαρετό ή δύσκολο έργο;
- Πόσο συχνά δυσκολεύεστε να διατηρήσετε την προσοχή σας όταν κάνετε βαρετή ή επαναλαμβανόμενη εργασία;
- Πόσο συχνά δυσκολεύεστε να θυμάστε ραντεβού ή υποχρεώσεις;
- Όταν έχετε μια εργασία που απαιτεί πολλή σκέψη, πόσο συχνά αποφεύγετε ή καθυστερείτε να ξεκινήσετε;
- Πόσο συχνά τρεμοπαίζετε ή στριφογυρίζετε με τα χέρια ή τα πόδια σας όταν πρέπει να καθίσετε για πολλή ώρα;
- Πόσο συχνά αισθάνεστε υπερβολικά δραστήριοι και αναγκασμένοι να κάνετε πράγματα, σαν να σας οδηγεί ένας κινητήρας;
- Πόσο συχνά πιάνετε τον εαυτό σας να μιλάει πολύ σε κοινωνικές καταστάσεις;
- Όταν βρίσκεστε σε μια συζήτηση, πόσο συχνά δυσκολεύεστε να περιμένετε τη σειρά σας για να μιλήσετε;
- Πόσο συχνά διακόπτετε τους άλλους όταν είναι απασχολημένοι;
- Πόσο συχνά πιάνετε τον εαυτό σας να τοποθετεί ή να χάνει πράγματα;
- Πόσο συχνά αισθάνεστε ανήσυχοι ή ανυπόμονοι;
- Πόσο συχνά δυσκολεύεστε να ακολουθήσετε οδηγίες ή να ολοκληρώσετε εργασίες;
Ερμηνεία σοβαρότητας:
0-17: Ελάχιστα ή καθόλου συμπτώματα ΔΕΠΥ
18-35: Ήπια συμπτώματα ΔΕΠΥ
36-47: Μέτρια συμπτώματα ΔΕΠΥ
48-59: Μέτρια σοβαρά συμπτώματα ΔΕΠΥ
60-72: Σοβαρά συμπτώματα ΔΕΠΥ
Η κλίμακα βαθμολόγησης αυξάνεται ανάλογα με την επιδείνωση των επιπέδων των συμπτωμάτων απροσεξίας, υπερκινητικότητας και παρορμητικότητας των ατόμων. Το σύστημα βαθμολόγησης δίνει τη δυνατότητα σε κάποιον να εντοπίσει και να ποσοτικοποιήσει τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, γεγονός που δείχνει πρόσθετες ανάγκες αξιολόγησης.
Ποια είναι τα επίπεδα σοβαρότητας της ΔΕΠΥ;
Τα ακόλουθα 3 σημεία καθορίζουν τη λεπτομερή κατανόηση των επιπέδων σοβαρότητας της ADHD:
- Ήπια συμπτώματα ΔΕΠΥ
- Μέτρια συμπτώματα ΔΕΠΥ
- Σοβαρά συμπτώματα ΔΕΠΥ
Ήπια συμπτώματα ΔΕΠΥ
Η παρουσία ήπιων συμπτωμάτων ΔΕΠΥ οδηγεί σε ελάχιστες προκλήσεις με την προσοχή, μαζί με παρορμητική συμπεριφορά και αποδιοργανωμένες κινήσεις. Χρειάζεται περισσότερος χρόνος για την ολοκλήρωση των εργασιών λόγω της εύκολης απόσπασης της προσοχής. Τα περιστασιακά κενά μνήμης δεν δημιουργούν σημαντικά προβλήματα στις καθημερινές δραστηριότητες. Η ανησυχία υπάρχει μόνο κατά τη διάρκεια επιλεγμένων περιστάσεων, ωστόσο παραμένει υπό έλεγχο. Οι κοινωνικές σχέσεις διατηρούν τη φυσιολογική λειτουργία, παρόλο που εμφανίζονται κάποιες δυσκολίες στη διαπροσωπική επικοινωνία.
Μέτρια συμπτώματα ΔΕΠΥ
Τα άτομα με μέτρια επίπεδα ΔΕΠΥ αντιμετωπίζουν προβλήματα με την προσοχή καθώς και παρορμητικές συμπεριφορές που γίνονται αντιληπτές από τους άλλους. Γίνεται δύσκολο να ολοκληρώσουν την εργασία μαζί με την οργάνωση των εργασιών. Ο συνδυασμός της ανησυχίας και της ανυπομονησίας δημιουργεί επιπλέον δυσκολία για την ολοκλήρωση εργασιών που διαρκούν πολύ. Η αδυναμία να θυμάται κανείς τις προθεσμίες οδηγεί στην αποτυχία τήρησής τους για διάφορες εργασίες. Οι δυσκολίες στη διατήρηση της συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια των συνομιλιών και την παρακολούθηση των συζητήσεων οδηγούν σε κοινωνικές δυσκολίες σε αυτές τις καταστάσεις.
Σοβαρά συμπτώματα ΔΕΠΥ
Τα σοβαρά συμπτώματα της ΔΕΠΥ παρεμβαίνουν στην καθημερινή λειτουργία. Η ικανότητα συγκέντρωσης παραμένει δύσκολη με τακτικές διαταραχές λόγω παρορμητικής συμπεριφοράς. Οι ασθενείς δεν μπορούν να ολοκληρώσουν την εργασία τους, εκτός αν λάβουν βοήθεια από εξωτερικές πηγές. Ορισμένα άτομα με αυτή την πάθηση παρουσιάζουν ανησυχία που προκαλεί συνεχή σωματική μετακίνηση σε καταστάσεις. Οι αγώνες συναισθηματικής ρύθμισης δημιουργούν απογοήτευση. Ο συνδυασμός της απερίσκεπτης ομιλίας, των προβλημάτων μνήμης και της μειωμένης συγκέντρωσης επηρεάζει αρνητικά τους κοινωνικούς δεσμούς.
Πότε να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια;
Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ δημιουργούν προβλήματα στην επαγγελματική ζωή, στους κοινωνικούς δεσμούς και στην καθημερινή ρουτίνα των ανθρώπων. Τα συνδυασμένα συμπτώματα της δυσκολίας διατήρησης της συγκέντρωσης σε συνδυασμό με τις παρορμητικές αντιδράσεις και τη σωματική ανησυχία οδηγούν σε συνεχή απογοήτευση. Οποιοσδήποτε χρειάζεται βοήθεια όταν οι δυσκολίες επηρεάζουν τα καθήκοντα ευθύνης του. Ο συνδυασμός της λήθης, της αποδιοργάνωσης και των συναισθηματικών ξεσπασμάτων δημιουργεί προβλήματα τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.
Το επίπεδο σοβαρότητας των συμπτωμάτων χρειάζεται αξιολόγηση από επαγγελματία εμπειρογνώμονα. Η θεραπεία, μαζί με τη φαρμακευτική αγωγή και τις δομημένες ρουτίνες, υποστηρίζει τους ανθρώπους στη διαχείριση των δυνατοτήτων εστίασης μαζί με τη συναισθηματική σταθερότητα. Η κατάσταση επιδεινώνεται όταν η ΔΕΠΥ απαιτεί θεραπευτική παρέμβαση. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας παρέχουν στους ασθενείς τόσο διαδικασίες αντιμετώπισης όσο και πρωτόκολλα θεραπείας. Όταν τα άτομα αναζητούν επαγγελματική καθοδήγηση, αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να διαχειρίζονται καλύτερα τα συμπτώματά τους, προάγοντας παράλληλα τη συνολική τους υγεία.
